پیشگفتار
قرآن كريم يگانه اثر ماندگاري است كه يكي از عميقترين تحولات فرهنگي و اجتماعي را در جامعه جزيرة العرب پديد آورد. جامعهاي عقبمانده كه انسانهاي آن سرگشته و حيران در وادي جهل و تعصب داراي عادات و خصوصیات و آداب خاصی بودند که بسیاری از آن ها مذموم و نکوهیده و پاره ای نیز خصایص مثبت و رسوم نیک بجا مانده از آیین ابراهیمی بود. بودند.
قرآن در چنين جامعهاي نازل شد و بر تمام افكار و باورهاي خرافي و عادات جاهلي خط بطلان كشيد و بينشی نو از هستي، حيات، خداوند، جايگاه انسان و ارتباطش با خدا و آيندة جهان و ارزشهاي اخلاقي و عبادي و آداب و رسوم اجتماعي، ارائه داد؛ چنان كه در اندك زماني، فرهنگ منحط جاهلي برگرفته از خرافات و باورهاي نادرست، منسوخ گشت و چراغ توحيد و معرفت، به جاي آن پديدارگشت. در اين تحقيق، ابتداء به بررسي فرهنگ جزيرة العرب در عصر ظهور اسلام و ربط و تعامل قرآن کریم با آن ها پرداخته و ضمن تبیین فرهنگ ارائه شده توسط قرآن در قلمرو های مختلف، شيوههاي تحول آفرینی قرآن را مورد بررسی قرار خواهیم داد، تا از اين رهگذر، روشن نماييم كه نهتنها قرآن كريم از فرهنگ جزيرة العرب ـ بنا بر گفتة بعضي از روشنفكران ـ تأثير نپذيرفته، بلكه در آن محيط نازل گشته تا اثرگذار باشد؛ چنانكه اين ظرفيت را نيز دارا بوده كه همة قبايل و فرهنگها را در آن محيط تحت شعار واحدي درآورد.
مردمان عصر نزول قرآن کریم به جای پذیرش احکام الهی و پیروی از احکام آن، به سمت خرافات و اسطوره ها روی آورده و باطل به جای حق بر بسیاری از امرشان حکمفرما بود. فرهنگ عصر نزول قرآن کریم، برخی ریشه در ادیان گذشته و بعضی ریشه در فطرت الهی آنان و برخی نیزريشه در عرف و ضرورت های زندگی اجتماعی و اقتصادی و دسته ای نیز ریشه در خرافات و يا متأثر از شرائط محیطی و طبیعت زندگی قبیله ای آنان بوده است. دلیل عمده ای، که برخی از قرآن پژوهان را بر آن داشت، که قرآن را بازتاب فرهنگ زمانه یا متأثر از آن بدانند، تکلم قرآن به لسان قوم است.
با وجود این که قرن هاست که مستشرقین با فعالیت های پژوهشی منظم و سازمان یافته اسلام شناسی، جنبه وحیانی بودن قران کریم را زیر سوال برده و در زمینه مصدر و منبع قران کریم نظریات متعددی ارائه نمودند، از جمله این که آن را متأثر از فرهنگ زمانه و یا برگرفته از کتاب های تورات و انجیل دانسته اند، تاکنون تحقیق و نگارشی در زمینه تحول آفرینی قرآن در جزیرة العرب و تبیین شیوه های متعددی که قرآن کریم در راه فرهنگ آفرینی در قلمروهای مختلف به کار بسته، صورت نگرفته است.
با توجه به اهميت نقش قرآن در سازندگي و ايجاد تحول فرهنگي و اجتماعي در جزيرة العرب، بيان شيوههاي تحولآفريني قرآن كريم و ميزان اثرگذاري قرآن بر آن محيط ضرورت پژوهشی جداگانه را ایجاب می کند؛ هرچند در تفاسير و كتب تاريخي و آثار برخي از خاورشناسان، مطالبي به صورت پراكنده در اين باب آمده است، اما خلأ يك اثر كه به صورت منسجم و کامل به بيان اين مطلب بپردازد و به بسياري از شبهات پاسخ بدهد، مشهود بود؛ لذا تحقيق و پژوهش در زمينه نقش کتاب آسمانی، در زدودن فرهنگ منحط و عقبمانده جاهلي و جايگزين كردن فرهنگ عظيم و درخشان قرآني و شیوه های تحول آفرینی قر آن ضروری، می نمود.
هاجر عاشوری نالکیاشری
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.